Wij tonen u de Homo Apparatus

18 juli 2015 - Geplaatst in Rotterdamse Oogst Festival

Het ploegt, mixt, zaait, weegt, kookt, bakt, snijdt, brouwt, mengt, dorst, voedt, plukt, meet, verpakt, oogst, vacumeert, droogt, hakselt, stuurt, brandt, beregent, sorteert, wast, plukt, bottelt. Met de hand of mechanisch, dubbel-gps-aangestuurd of op paardenkracht. Lineair, 3D geprint of doorgedraaid. Maar wat het vooral doet: het maakt lekkers, aan de kokende band. We tonen u de homo apparatus!

Zaterdag 19 september vieren we als vanouds de oogst op het Rotterdamse Oogstfestival: de verse oogst van de boeren, maar vooral ook de oogst aan nieuwe voedselmakers in de stad. Met werk van boeren en stadse producenten, van kunstenaars en muzikanten. En in de hoofdrol: hun wonderlijke machines, rare gereedschappen en fantastische apparaten. Het Heemraadsplein als fabriek vol productielijnen. Een lofzang op de ambachtelijke voedselindustrie, op de Rotterdamse voedselmakers en hun apparaten.   

Homo Apparatus

Met de Homo Apparatus als thema vieren we dit jaar de sterke groei van het aantal Rotterdamse voedselproducenten. Hoe? We presenteren natuurlijk hun producten. Maar we gaan ook kennismaken met dat waar ze vaak het meest trots op zijn: hun machines en apparaten. 

Apparaten en machines hebben iets magisch. Voor kinderen, kunstenaars, boeren, koks. Er kunnen nieuwe dingen, er kan meer, beter en sneller. Boys and their toys. Maar girls zijn net zo erg. Kijk maar in de keukenkastjes van hobbykoks: de pastadraaiers, broodbakmachines en ijsmachines vechten om een plekje. En wacht tot je een startende ondernemer spreekt over zijn apparaten. Hoe romantisch handgedraaid en handgeschept ook klinkt, ook in de realiteit van kleinschalige productie spelen machines een grote rol. De opschaling tot kleinschalige voedselproducent gaat via het investeren in een schitterend en glorieus apparaat. Bij boeren is het niet anders. 

Op het Rotterdamse Oogstfestival 2015 delen we hun fascinatie voor hun apparaten en onderzoeken we de relatie tussen de voedselproducent en zijn hulpmiddellen. Ambachtelijk en industrieel worden gezien als elkaars tegenpolen. Maar wat is ambachtelijk eigenlijk? Gaat het over traditie, over handwerk? En wat is de rol van het apparaat dan? En waar is ruimte voor vernieuwing en innovatie? De stad is te groot voor handwerk, te klein voor industrieel. De stad vraagt om een tussenschaal. En om vernieuwing. 

  

  

Opkomst Rotterdamse voedselproductie

De laatste paar jaar is het aantal kleinschalige voedselverwerkers in de stad explosief gestegen. Tegen de nog altijd heersende trend van schaalvergroting en efficiencyverhoging in, is er een toename van 'ambachtelijke' productie. Dappere dodo's, met liefde voor lekker eten en kwalitatief hoogwaardig voedsel, beginnen kleine brouwerijen en bakkerijen. Koffiebranders (maar liefst 10 verschillende!), brood en banketbakkers, bierbrouwers, soep- en jamkokers, fermenteerders en zelfs een pindakaasdraaier.

Rotterdam-branding

Vaak gedreven door nieuwsgierigheid en de behoefte iets concreets te maken zien we ex-ICT-ers, consultants, communicatieadviseurs en mensen uit creatieve beroepen voedsel gaan produceren. Voedselverwerking is een sector waar je met beperkte investeringen kunt starten. Vaak eerst in eigen keuken, voor familie en vrienden. En bij succes kunnen deze bedrijven snel groeien. En het leuke is: door hun professionele achtergrond brengen ze iets extra's mee. Ex-ontwerpers maken prachtige labels en verpakkingen, er is volop aandacht voor branding, de communicatie is goed geregeld. Daarmee onderscheiden deze producten zich van dat wat uit de kokers van de 'boeren' komt, en hebben ze een veel betere aansluiting bij de stedelijke markt.

Met name de Rotterdam-branding neemt een enorme vlucht. Pindakaas “Zeemansboter” noemen, en “Groos” zijn op je kerstpakket. “Ketelbinkie” koffie en zelfs Rotterdams kraanwater. Het lijkt niet op te kunnen. Deze partijen bedienen een Rotterdamse nichemarkt, en dragen bij aan het versterken van de stedelijke identiteit. Urban, grootstedelijk, kwalitatief hoogwaardig. Goed eten, terug naar de basis, onafhankelijk van de grote voedselindustrie, Indy-food. En er is een markt voor. Meer dan wij hadden durven denken.

Stadsmakers

Waar voedselproducenten decennialang steeds meer en meer de stad uitgedrukt zijn, en zijn geland op bedrijventerreinen met een lage vierkante-meterprijs, maken deze nieuwe producenten gebruik van de leegstand in de stad. In lege winkelpanden en verlaten kantoren is ruimte ontstaan voor dit soort bedrijvigheid. En dat is goed nieuws. Het brengt levendigheid en werkgelegenheid in wijken. En niet te vergeten, goed eten! Voedsel wat in potentie in hele korte ketens geproduceerd kan worden. Deze trend is te zien in veel steden. Ondanks de niet al te kapitaalkrachtige bevolking van de stad, zelfs in Rotterdam. 

Naast de kleine ondernemers ontstaan er samenwerkingen. Partijen die voorzieningen delen om investeringen te kunnen delen en samen distributie te kunnen verzorgen. Daarnaast ontstaan ook coöperaties en collectieve productieplekken, die ruimte bieden aan amateurs en echte starters, zoals bijvoorbeeld de bakkerswerkplaats en de productiekeuken in het Wijkpaleis in Delfshaven of het concept voor een voedselwerkplaats van Foodcurators. En er ontstaan bijzondere clubs die naast productie hele andere functies vervullen. Met een koffiezaak of een galerie aan boord.

Rotterdamse Oogstfestival 2015: Homo Apparatus

Rotterdamse Oogst vindt het geweldig. De stad wordt er leuker en lekkerder door. Hoog tijd om deze nieuweRotterdamse makers en hun broodnodige machines, gereedschappen en apparaten in het zonnetje te zetten. 

De onderwerpen zullen herkenbaar zijn in zowel programmering, als vormgeving en communicatie van het festival. 

Wanneer: zaterdag 19 september 2015
Tijd: 10:00 - 19:00 uur
Waar: Heemraadsplein, Rotterdam